Leidende pedagogische principes als dagelijks kompas voor je school

Je kunt als school een mooie visie hebben. Als je daarnaast niet over een gemeenschappelijk pedagogisch kader beschikt, dan is het heel moeilijk om die visie te realiseren, om een consistent schoolbeleid te ontwikkelen en om gezamenlijke doelen te definiëren. Een manier om tot een gemeenschappelijk raamwerk te komen is om samen met het schoolteam leidende pedagogische principes te ontwerpen. Zij vormen de vertaling van de schoolvisie en schooldoelen naar de dagelijkse pedagogie en didactiek. We gaan er in deze blog van uit dat de visie en doelstellingen van de school duidelijk zijn. Zijn ze dat nog niet of niet meer, lees dan eerst dit artikel.

Wat zijn leidende pedagogische principes?

• Zijn een pedagogisch-didactische vertaling van de visie en de doelstellingen

• Maken de essentie uit van de toekomstige pedagogisch-didactische aanpak

• Bieden een leidraad voor toekomstige dagelijkse onderwijsactiviteiten

• Vormen samen één integraal, consistent en versterkend geheel

• Zijn gelijk voor de hele school

• Kunnen anders zijn in uitvoering afhankelijk van klas of graad

Waarom leidende pedagogische principes?

- Ze maken de visie en doelstellingen heel concreet en tastbaar

- Ze zorgen voor één samenhangend, consistent en versterkend verhaal

- Ze scheppen duidelijkheid, voorspelbaarheid en structuur bij leerlingen en ouders en dit onafhankelijk van vak of leraar

- Ze vergemakkelijken de realisatie van verticale leerlijnen

- Ze dagen het schoolteam uit om hun onderwijspraktijk verder te onderzoeken

- Zij nodigen uit tot een sterkere samenwerking tussen leraren

- Ze kunnen zorgen voor een meer gerichte professionalisering

Hoe BEDENK je leidende pedagogische principes?

Een van de manieren is om het EduNext transformatierad als denkmodel te gebruiken. Daarbij ga je samen met het lerarenteam na hoe je voor elk van de wielen van het transformatierad je visie en doelstellingen concreet kunt vertalen in leidende pedagogische principes. Bijvoorbeeld door in eerste instantie de bestaande patronen in kaart te brengen en mogelijke alternatieven te formuleren:

EduNext transformatierad

Met de resultaten kun je daarna per wiel een 3 tot 5 principes bepalen. Goed gedefinieerde leidende principes zijn voldoende concreet, dagen uit, bieden richting en geven toch genoeg ruimte om er een draai aan te geven in de klas. Meestal werk je van grof naar fijn. Met een kernteam een voorzet geven en daarna feedback verzamelen van het schoolteam. Om die weer te verwerken en terug voor te leggen. Tot er geen fundamentele bezwaren meer zijn en iedereen er zich erachter kan scharen.

Voorbeelden van leidende pedagogische principes

- Leerinhoud: we gaan bij de start en/of einde van de les het lesdoel en het belang ervan verwoorden, visualiseren en bespreken

- Leervorm: we leren onze leerlingen stap per stap zelfregulerend te leren

- Leerproces: onze leraren zullen leerlingen stimuleren om geleidelijk aan verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerproces, waarbij ze leren keuzes te maken en over hun voortgang en inzet te reflecteren.

- Leertijd: we benutten de lestijd optimaal door verkorte instructie, efficiëntere oefentijd, werktijd, onderzoektijd en vermijden nutteloos wachten

- Leeromgeving: we gaan buitenruimtes, leesruimtes en werkruimtes creëren om het leren breed te stimuleren

- Leernetwerk: we gaan actief op zoek naar duurzame samenwerkingen met vrijwilligers, gastdocenten en externe partners om de leerervaring van leerlingen te verrijken.

- Leermateriaal: we gaan kritisch kijken naar de beschikbare leermaterialen en plukken daaruit de voor ons geschikte lesmaterialen in plaats van te kiezen voor één specifieke methode

- Leerorganisatie: we willen sterke samenwerkingsverbanden creëren tussen de verschillende klas- of leergroepen in onze school

“Reeds geruime tijd waren we in onze school aan het nadenken over het scherp stellen van onze pedagogische visie. Omdat we wat bleven hangen in het maken van doordachte keuzes of het helder maken van ons pedagogisch project wilden we ons hiervoor extern laten begeleiden. Tijdens het schooljaar 2023-2024 gingen samen met EduNext in zee. Een pedagogische studiedag en een aantal intervisies later blikken we tevreden terug op dit traject.
Neen, we hebben geen kant-en-klaar concept gekregen maar we zijn in team gegroeid naar het scherp stellen van onze finale doelen als leerling – als leraar – als school. Die finale doelen resulteerden in leidende pedagogische principes waarmee we dit schooljaar sterk mee aan de slag gaan. Dit traject bracht ons duidelijkheid en is ons kompas geworden.
Bij het brainstormen of nemen van beslissingen met het team nemen we telkens dit kompas bij de hand. Deze toetssteen brengt dus rust en duidelijkheid. Natuurlijk is dit een dynamisch gegeven en zullen we ook de principes zelf blijvend onder de loep nemen. Bedankt EduNext om ons daarin zo accuraat als mogelijk in te begeleiden.
”

— Gonda Lootens / Nele Peeters (directies VBS Beke)

Hoe draagvlak creëren?

Het is belangrijk om het hele schoolteam van bij het begin te betrekken. Leidende pedagogische principes kunnen alleen maar werken als de collega’s erachter staan. Dat wil niet zeggen dat ze elke principe nu al kunnen toepassen maar wel dat ze dat op termijn willen kunnen. Bepaalde leidende pedagogische principes kunnen bij leraren immers angst oproepen omdat ze nu nog niet helemaal haalbaar zijn, omdat ze zich nog niet competent genoeg voelen of omdat ze nog ervaring moeten opdoen. Coaching is daarbij heel belangrijk, zowel door de collega’s als door directie. Daarom is het zinvol om deze principes in de toekomst te formuleren (bijvoorbeeld: over drie jaar in 2028). Dat geeft leraren de tijd om zich deze principes eigen te maken. Bijvoorbeeld door erover te lezen, door een nascholing te volgen, door ze samen met collega’s in de klas uit te proberen, door bij een andere school te gaan kijken, door een expert uit te nodigen …

Tijdens het bedenken en vormgeven van deze principes hou je ook best telkens je doelstellingen voor ogen en check je of je via deze leidende pedagogische principes je visie wel degelijk realiseert. Eens het schoolteam het eens wordt over de leidende pedagogische principes, vormen ze je kompas tijdens je dagdagelijkse onderwijs. Een volgende stap is dan pilootprojecten of leerlabo’s opstarten om te zorgen dat de leidende pedagogische principes effectief en efficiënt op de klasvloer landen. Daarover meer in een volgende blog.

Wil je ook leidende pedagogische principes voor jouw school?

En kun je daarbij deskundige hulp gebruiken? Stuur een mail naar dirkdeboe@edunext.be of bel Dirk op 0474/949448.

Van individuele opleidingen naar gezamenlijke competentieontwikkeling

De uitdagingen in onderwijs zijn van die aard dat je het als leraar alleen niet meer kunt bolwerken. Heel wat scholen zijn ervan overtuigd dat je het als één team moet aan pakken. Het is dus ook logisch dat je dat doortrekt naar opleidingen toe en evolueert naar gezamenlijke ontwikkeling van competenties.

Tijdens een tweejarig Vlaio praktijkonderzoek, deden we een diepte-interview met 28 directies uit basis- en secundair onderwijs. We vroegen hen welke competenties volgens hen nodig hebben om hoog kwalitatief onderwijs te kunnen realiseren. Daarnaast deden we een uitgebreide literatuurstudie, hielden we onze bevindingen tussentijds tegen het licht via een intervisiegroep uit het werkveld en leerden we via onze begeleidingen op de schoolvloer welke kennis, vaardigheden en attitudes leraren nodig hebben om als team samen een sterke onderwijskwaliteit te kunnen realiseren. We kwamen uit op 11 competenties:

Kenniscompetenties

Sommige scholen wachten voorlopig met de nodige veranderingen in te voeren omdat hun leraren nog niet over bepaalde basiscompetenties beschikken om gewoon al goed les te kunnen geven, laat staan dat ze dat de volgende stap zouden kunnen zetten. Drie belangrijke kenniscompetenties voeden elkaar.

Didactisch handelen

De manier waarop de leerstof het best kan onderwezen worden. Zoals leerlingen in de zone van naaste ontwikkeling kunnen brengen, in staat zijn om verkorte instructies zonder kwaliteitsverlies te ontwerpen of vakoverstijgende leerinhouden slim kunnen samenstellen. Leraren moeten ook het metacognitieve niveau van hun handelen kunnen ontwikkelen. Aanvullend op hun lespraktijk samen met collega’s kunnen reflecteren in welke mate hun les heeft gewerkt en waarom. Daarop kunnen bijsturen en zo theoretische kennis contextualiseren en koppelen aan hun eigen lespraktijk.

“In welke mate beheersen onze collega’s de bouwstenen van effectieve didactiek?”

Breinvriendelijk leren

Stel dat je als leraar niet goed zou weten hoe het brein van je leerlingen werkt. Hoe kun je dan goed lesgeven? Eén facet daarvan is weten dat leerlingen over een denkend/bewust brein en een associatief/onbewust brein beschikken. Het onbewuste brein is zeer belangrijk voor het verwerken van leerstof. Het werkt op de achtergrond, op momenten dat leerlingen niet bewust aan het nadenken zijn. Leraren moeten dus weten dat ze het brein van hun leerlingen af en toe rust moeten gunnen. Vanuit dat oogpunt is het goed dat leerlingen tijdens de speeltijd hun brein niet actief belasten, bijvoorbeeld door met hun GSM bezig te zijn. Tijdens het spelen of met elkaar praten, kunnen ze onbewust belangrijke verbanden leggen over de leerstof die ze eerder gezien hebben. Daarnaast gebruikt het denkend brein veel energie. Daarom kunnen leraren leeractiviteiten waarbij leerlingen veel aandacht en denkvermogen nodig hebben, het best in de ochtend inplannen. Bijvoorbeeld cognitieve vakken.

“In welke mate hebben leraren inzichten in hoe het brein van hun leerlingen evolueert met hun leeftijd?”

Zelfregulerende vaardigheden

Heel wat leraren denken dat leerlingen geen eigenaarschap over hun leren kunnen opnemen. Leerlingen moeten dat inderdaad leren en leraren kunnen hen daarbij helpen. Dat kan door aan hun zelfregulerende vaardigheden te werken. Maar even goed is dat belangrijk voor het lerarenteam. Als je goed wil samenwerken met elkaar zijn, dan zijn emotieregulatie, impulscontrole, respons-inhibitie, beschikken over een goed werkgeheugen, aan een taak kunnen beginnen, goed kunnen plannen en time-management belangrijke vaardigheden. En ook bij volwassenen zijn die vaardigheden niet altijd ontwikkeld, temeer omdat daar vroeger op school geen aandacht aan werd besteed.

“In welke mate beschikt het lerarenteam zelf over sterke zelfregulerende vaardigheden?”

Vaardigheidscompetenties

Elkaar kunnen coachen

Als je leerlingen eigenaarschap wil geven over hun leren en verwacht dat leraren hen daarbij goed begeleiden, dan is het essentieel dat het ganse schoolteam over voldoende coachingsvaardigheden beschikt. Toen ze in de vrije basisschool in Blankenberge in grote units gingen werken, kregen de alle leraren een meerdaagse opleiding in coaching. Aangezien ze het geleerde daarna meteen konden toepassen, was het leereffect groot. Ga dus eerder voor een vormingstraject in plaats van een opleidingsmoment. Zorg voor teamtijd waarin leraren samen kaders en inzichten kunnen opdoen, om het geleerde toe te passen, erop te reflecteren en te leren van wat werkt of niet. Op die manier schep je voorwaarden om te leren en te groeien en leren leraren elkaars potentiële kwaliteiten vrijmaken.

“In welke mate staan leraren open voor coaching van collega’s?”

Feedback kunnen geven en ontvangen

Om een lerende organisatie te worden, is bij het schoolteam een mindset nodig om continu op zoek te gaan naar feedback. Daarbij is de eerste stap om feedback niet langer te zien als iets negatief of als een evaluatie. Zo legt de ontvanger van de feedback de oorzaak van zijn falen niet buiten zichzelf. Uitzoeken waarom iets minder goed ging en hoe dat in de toekomst anders aan te pakken. Maar alles begint natuurlijk met vertrouwen en eerlijkheid. Door elkaar veel waarderende feedback te geven, kunnen leraren een sterke voedingsbodem leggen waarna ze in tweede instantie ook meer open zullen staan voor corrigerende feedback.

“In welke mate ervaren collega’s feedback eerder als kritiek?”

Systeemdenken

Een school is een levend ecosysteem waarbij alles met elkaar verbonden is. Leraren moeten in staat zijn om het overzicht te behouden en tegelijk ook kunnen inzoomen. De kunst bestaat erin om die twee met elkaar te verbinden.  Door het geheel te leren zien in plaats van de onderdelen afzonderlijk, kun je patronen en relaties ontdekken. Als onderwijsprofessional maak je deel uit van het ecosysteem. Meer nog, je hebt er een rol in en je kunt er ook invloed op uitoefenen. Door regelmatig te kijken naar het groter geheel en de relaties tussen de verschillende elementen, vergroot je de impact op lange termijn, kom je tot betere besluiten en meer effectieve acties.

“In welke mate evolueren jullie van korte termijn branden blussen naar duurzame oplossingen op lange termijn? ”

Over deze en andere competenties kun je meer lezen in De ultieme gids voor transformatie van je school .

Hoe kun je aan deze teamvaardigheden werken?

Het eerste inzicht is om te evolueren van individuele opleidingen naar gezamenlijke competentieverwerving. Het blijft natuurlijk belangrijk dat leraren zichzelf individueel blijven nascholen maar de hefboom vergroot als ze dit samen in team doen. Dat heeft vaak een groter effect. Zeker als ze samen gaan onderzoeken, ideeën uittesten en hun bevindingen ook met elkaar communiceren.

De valkuil bestaat er in om aan al deze vaardigheden tegelijk te willen beginnen. Of om er te weinig structuur of opvolging in te hebben zoals een topspreker op je pedagogische studiedag uitnodigen en daarna niet de link leggen met de toepassing ervan in de klas. Het is daarom belangrijk om een selectie te maken van de teamvaardigheden die het meest prioritair zijn voor jullie toekomstig schoolproject en om daarvan een plan van aanpak te maken.

hoe weet je nu op welke vaardigheden je gaat focussen?

Je hebt als directie, beleidsmedewerker of innovatieve leraar wellicht een vermoeden waar je school goed op scoort en waar er groeikansen zijn. Maar jouw perceptie komt niet noodzakelijk over de hele lijn overeen met die van je collega’s. Daarnaast kun je ook een aantal blinde vlekken hebben. Het is dus goed om eerst een gezamenlijk beeld over de huidige competenties in het schoolteam te hebben om daarna te kijken welke de zinvolle focuspunten voor de toekomst zijn.

Dit kan evntueel via een vaardigheidsscan. EduNext heeft daarvoor een vragenlijst ontwikkeld die je samen met een aantal collega’s kunt invullen. Daarbij schaal je je per vaardigheid in op 4 niveaus: zwak, matig, sterk, uitmuntend.

Door telkens voorbeelden of verklaringen toe te voegen aan je score, krijg je een overzicht hoe sterk je al scoort op elk van de vaardigheden. Door nadien de scores en vooral de voorbeelden en verklaringen te analyseren en te interpreteren, kom je tot een gezamenlijk beeld. De gesprekken die collega’s daarbij voeren zijn van onschatbare waarde. Daarna kun je er samen - bijvoorbeeld door erover te stemmen - enkele elementen uitkiezen en er verder op verdiepen. Dat kan via de voorbeelden die het team samen gegeven heeft maar ook door andere inspiratie toe te voegen. EduNext heeft daartoe rubrics ontwikkeld. Deze bevatten per element een aantal criteria en geven via indicatoren op elk van de vier niveaus mogelijke invulling.

Zo kom je per gekozen element tot een actieplan. Dit bevat een aantal concrete elementen om voor de gekozen vaardigheden als team een niveau te groeien. Voor zelfregulerende vaardigheden zou dit mogelijke acties kunnen zijn:

• Enkele personen van het team een intensieve opleiding laten volgen

• Een kennismakingssessie voor het hele team organiseren

• Teamtijd creëren voor het schoolteam voor de teamvaardigheid zelfregulerende vaardigheden

• Een leerlijn zelfregulerende vaardigheden ontwikkelen

• Workshops tijdens pedagogische studiedagen en pv’s organiseren

• Samen met leerlingen zelfregulerende vaardigheden in de hele school visualiseren

• Sterke voorbeelden een podium geven

• Regelmatig reflectiemomenten inbouwen

Het komt er op aan om met volgehouden aandacht en inspanning samen sterker te worden in een bepaalde vaardigheid. In een meerjarenplan kun je dan vastleggen om elk jaar op één vaardigheid grondig en duurzaam een niveau te stijgen.

samen met JE team een vaardigheidsscan doen?

Dit houdt in dat we de deelnemers – tussen de tien en de twintig – voorafgaand aan de scan goed briefen. Ze krijgen dan een Survey Monkey vragenlijst die ze individueel invullen (scoren en argumenteren). Ze hebben daarvoor een half uur tot een uur tijd nodig. We verwerken de resultaten en sturen die vooraf door. In een interventie van een halve dag in de school bekijken we samen de resultaten en kiezen we enkele vaardigheden waarop we verdiepen. Het resultaat is een actieplan voor de gekozen teamvaardigheden.

Neem contact op met dirkdeboe@edunext.be  of bel Dirk op 074/949448

Hoe maak je van je vakgroepen sterke professionele leergemeenschappen en hoe zorg je voor goed draaiende werkgroepen?

Een van de manieren om kwaliteitsvol onderwijs te realiseren, zijn goed functionerende vak- en werkgroepen. Werk- en vakgroepen kunnen bijdragen tot een collectieve verantwoordelijkheid en een sterke bijdrage leveren tot de realisatie van kwaliteitsverwachtingen. Zeker als die van louter samenwerken evolueert naar systematisch en als groep samen leren. Dat betekent dat vak- en werkgroepen regelmatig over hun werking reflecteren en hun werking bijsturen. In deze blog zeven vind je zeven hefbomen om van je vakgroepen PLG’s te maken en om je werkgroepen goed te laten functioneren.

EduNext illustratie door Axelle Vanquaillie

1. Maak een duidelijke koppeling met de visie

Voor leraren kunnen vak- of werkgroepen als een verplicht nummer aanvoelen. Je hebt je eigen lessen al voor te bereiden en dan moet je ook nog eens tijd steken in overleg met collega’s uit dezelfde graad of een lagere of hogere graad. Als er geen duidelijk doel is op schoolniveau, dan blijft het vaak bij fragmentarische bijeenkomsten om bijvoorbeeld een nieuwe methode tegen het licht te houden, terugkoppeling te geven over een nascholing of examenvragen met elkaar bespreken. Je wordt dan verplicht om horizontaal en verticaal samen te werken zonder concreet doel. Vak- en werkgroepen kunnen helpen in het vertalen van een gedragen gemeenschappelijke visie naar de klasvloer. Elk schooljaar heeft een zo een groep duidelijke doelstellingen nodig waarvan ze het nut inzien en waar ze zich achter kunnen scharen.

Tip: Vertaal je visie in leidende pedagogische principes zoals ‘wij maken elke les een koppeling tussen de leerinhoud en de leerdoelen’. Werk- en vakgroepen kunnen dan mee kijken hoe ze deze doelstelling kunnen realiseren.

2. Voorzie voldoende tijd

Een team die maar een paar keer per jaar samenkomt, wordt geen hechte professionele leergemeenschap. Eer iedereen terug mee is, is de vergadering al voor de helft afgelopen. Wil je echt inzetten op goed werkende vak- en werkgroepen, dan moet je hiervoor structureel tijd inplannen. Dat betekent minstens maandelijks samenkomen en liefst ook tussenin voldoende tijd voorzien. Dat zet je als schoolteam voor de uitdaging om in je jaaragenda structureel overlegtijd voor het schoolteam te voorzien. Een deel kan van die tijd kan door de vak- en werkgroepen worden benut.

Tip: creëer teamtijd als hefboom voor innovatie en kwaliteitsontwikkeling. Bijvoorbeeld door leerlingen regelmatig gedurende een halve dag zelfstandig met minimaal toezicht aan een opdracht te laten werken of door een breed extern netwerk uit te bouwen.

3. Zorg voor efficiënte bijeenkomsten

Het is belangrijk om een duidelijke structuur aan te brengen in de vergaderingen. Het kan een idee zijn om een onderscheid te maken tussen inhoudelijke bijeenkomsten en opvolgingsvergaderingen. Bij een opvolgingsmeeting ga je niet in de diepte in op de inhoud maar kijk je naar de status en wat teamleden nodig hebben om hun actiepunten verder te brengen. Het is dus een sprint met maximaal 5 minuten per punt. Op een half uur of een uur ben je klaar. Bij een inhoudelijke bijeenkomst ga je in de diepte in op één thema (bijvoorbeeld vooraf bepaald via een jaarkalender). Daarin kun je telkens 3 stappen onderkennen:

- Het onderwerp of thema duidelijk omschrijven. ‘Waarom’ en ‘wat houdt ons tegen’-vragen kunnen helpen om tot de kern van de uitdaging of het thema te komen.

- Verbreden: meerdere mogelijke oplossingen of richtingen verkennen. Daarbij durf je bestaande patronen doorbreken en vermijd je ‘ja maren’.

- Vernauwen: uit de bedachte oplossingen of richtingen één of meerdere kiezen en deze onderbouwen. En verder verder onderzoeken na de bijeenkomst.

Tip: haal mosterd uit Nederland: Hoe start je een professionele leergemeenschap? Of ga voor minimale verslaggeving via een teambord zoals Trello of Monday. Heel handig voor opvolging.

4. Ontwikkel sterke procescoachingsvaardigheden

EduNext illustratie door Axelle Vanquaillie

Een vak- of werkgroepcoördinator kan deze rol gekregen hebben omdat zij of hij inhoudelijk heel sterk is. Om een vak- of werkgroep voldoende progressie te laten maken zijn coachingsvaardigheden van groot belang. In een groep kan er immers weerstand en groepsdruk ontstaan. Hoe ga je bijvoorbeeld om met onwrikbare onderwijsideeën of verworven rechten? Daarbij is het belangrijk dat de moderator van de bijeenkomsten (is niet noodzakelijk de vak- of werkgroepcoördinator) inzicht heeft in groepsdynamiek, onder de waterlijn kan kijken en collega’s kan coachen.

Tip: zorg ervoor dat coördinatoren onder onder de ijsberg kunnen duiken of leer hen de principes van Deep Democracy kennen zoals luisteren naar de stem van de minderheid, vragen of er nog mensen zijn die er zo over denken en zorgen dat iedereen een evenwaardige bijdrage kan leveren tijdens een bijeenkomst.

5. Werk systemisch en vakoverschrijdend

Het risico van vakgroepen is dat iedereen binnen het vak blijft waardoor je de verbindingen over de vakken heen mist. Dit vermijd je als volgt:

• Zoek naar de kruisverbindingen tussen de inhoud van vak- of werkgroepen. In welke mate kunnen bijvoorbeeld bepaalde leerdoelstellingen op een vakintegratieve manier beter en efficiënter gerealiseerd worden? Benarder de pedagogisch-didactische aanpak op een systemische manier en kom zo tot verticale leerlijnen. Het EduNext transformatierad kan daar als denkmodel bij helpen.

• Zorg voor intervisie tussen de vakwerkgroepcoördinatoren. Die kunnen naar elkaar toe een casus brengen (v.b. een probleem of een uitdaging binnen haar of zijn vakwerkgroep) waarbij de collega’s volgens een bepaalde intervisiemethodiek luisteren, vragen stellen en advies geven. Op de manier staan de coördinatoren er niet alleen voor en kunnen ze elkaar helpen en coachen.

Tip: Laat coördinatoren elkaar casussen voorleggen via de OASE methodiek.

6. Werk aan zelfregulerende vaardigheden

We hebben het vaak over zelfregulerende vaardigheden van leerlingen zoals emotieregulatie, impulscontrole, werkgeheugen, taakinitiatie, planning, respons-inhibitie, doelgericht gedrag, volgehouden aandacht, metacognitie, organisatie, flexibiliteit en time-management. Maar ook de zelfregulerende vaardigheden van leraren zijn cruciaal om van chaotische, besluiteloze, ongemotiveerde, conflicterende, perfectionistische, te weinig kritische en afhankelijke vakgroepen te evolueren naar efficiënte, leerzame, samenwerkende, flexibele, leerlinggerichte, duurzame en diverse professionele leergemeenschappen.

Tip: Ga na hoe sterk de zelfregulerende vaardigheden van de deelnemers aan de vak- en werkgroepen zijn ontwikkeld. Kijk ook eens is het gesteld is met andere belangrijke vaardigheden zoals elkaar groeigericht feedback kunnen en durven geven, feedback kunnen ontvangen, kunnen (zelf)reflecteren of elkaar kunnen en mogen coachen.

7. Implementeer een evenwichtige rolverdeling

Collega’s die goed werk uitvoeren, trekken meestal extra werk aan. In een vak- of werkgroep kan er zo een onbalans ontstaan in de taakverdeling wat nefast is voor de dynamiek. Een evenwichtige taakverdeling waarbij iedereen bijdraagt en waarbij het duidelijk is wie wat doet, geeft veel energie. Naast de normale rollen in een vergadering (modereren, tijd bewaken en verslag maken) is een goede match tussen kennis, vaardigheden, expertise en talenten van de vak- en werkgroepleden en de taken die ze er uitvoeren cruciaal.

Tip: breng in de vak- en werkgroepen de belangrijkste taken in kaart, inventariseer ieders competenties en talenten en verdeel die nadien op sociocratische wijze evenwichtig onder elkaar.

HULP nodig bij het versterken van je vakgroepen?

Bovenvermelde hefbomen mee helpen vertalen op maat van jouw school? Denken we graag mee over na. Stuur een mail naar dirkdeboe@edunext.be of bel Dirk op 0474/949448 voor een vrijblijvend intakegesprek.

Hoe sterk zijn de zelfregulerende vaardigheden van het lerarenteam ontwikkeld?

Heel wat scholen zetten in op zelfregulerende vaardigheden van leerlingen. Maar hoe zit het met die van leraren, coördinatoren, directies en beleidsmedewerkers?

Hoe zit het met jezelf?

We weten onbewust van onszelf dat we soms de mist ingaan bij planning, dat we nogal eens dingen durven uitstellen of dat we af en toe ‘ontploffen’. Als we van leerlingen verwachten dat hun zelfregulerende vaardigheden goed ontwikkelen, kunnen we zelf niet achterblijven op vlak van emotieregulatie, impulscontrole, werkgeheugen, taakinitiatie, planning, respons-inhibitie, doelgericht gedrag, volgehouden aandacht, metacognitie, organisatie, flexibiliteit, time-management. Een idee van hoe jij er voor staat, krijg je via een vragenlijst Executieve Vaardigheden voor volwassenen.

klas- en schoolniveau

Er zijn op zijn minst twee niveaus waarop zelfregulerende vaardigheden van leraren een belangrijke rol spelen:

=> In functie van hun klasopdracht: het is belangrijk om onze leerlingen zelfregulerende vaardigheden aan te leren zowel om hun eigen leren in handen te kunnen nemen als dat ze dit later ook kunnen toepassen in hun leven en werk.

“in welke mate kun je leerlingen zelfregulerende vaardigheden bijbrengen als je ze zelf onvoldoende beheerst?”

Sommige zelfregulerende vaardigheden zoals emotieregulatie, impulscontrole en respons-inhibitie zijn onontbeerlijk voor leraren. Maar niet iedereen kan goed zijn in alle andere. Bij teamteaching kun je dat ondervangen door te zorgen dat je samen met je collega’s alle zelfregulerende vaardigheden in huis hebt.

=> In functie van de schoolopdracht: zowel voor kwaliteitsontwikkeling als tijdens veranderingsprocessen zijn zelfregulerende vaardigheden van leraren heel belangrijk.

“Kun je voldoende vooruitgang boeken bij de realisatie van je visie, doelen en schoolplan zonder sterke zelfregulerende vaardigheden bij je leraren? ”

Zelfregulerende vaardigheden als hefboom

We kunnen hierbij 6 domeinen onderscheiden:
1️⃣ Planning, flexibiliteit en aanpassingsvermogen zoals visueel denken via teamborden om taken, voortgang en doelen visueel voor te stellen en te begrijpen.
2️⃣ Samenwerking en communicatie zoals constructief omgaan met meningsverschillen en het vinden van oplossingen die voor iedereen werken.
3️⃣ Probleemoplossend denken zoals zich snel aanpassen aan veranderende omstandigheden en creatieve ideeën bedenken voor onverwachte problemen.
4️⃣ Organisatie en tijdmanagement zoals het ontwikkelen van realistische tijdlijnen en het monitoren van de voortgang.
5️⃣ Zelfreflectie en professionele ontwikkeling zoals actief zoeken naar feedback van collega's en constructief reageren op feedback.
6️⃣ Leiderschap zoals verantwoordelijkheden verdelen en stimuleren van de betrokkenheid van alle teamleden.

Van disfunctionerende naar excellerende werkgroepen

Scholen werken vaak met werkgroepen die samen een bepaalde uitdaging (organisatorisch, pedagogisch, relationeel) aangaan en daarbij samen tot oplossingen komen. Niet elk van die werkgroepen functioneert goed. Ook hier kunnen sterke zelfregulerende vaardigheden van leraren helpen om van chaotische, besluiteloze, ongemotiveerde, conflicterende, perfectionistische, te weinig kritische en afhankelijke werkgroepen te evolueren naar efficiënte, leerzame, samenwerkende, flexibele, leerlinggerichte, duurzame en diverse werkgroepen.

Meer info?

Beschikken over sterke zelfregulerende is cruciaal voor leraren. Het vormt een van de teamvaardigheden die we met EduNext in kaart hebben gebracht om te kunnen werken aan onderwijskwaliteit, -innovatie en -transformatie. We hebben daarvoor ook een scan en rubrics ontwikkeld waarbij je kunt komen tot inzichten en acties om de teamvaardigheden van je schoolteam een boost te geven. Neem contact op met dirkdeboe@edunext.be of bel op 0474/949448

De lustrumeditie van Sett Vlaanderen wordt er eentje om in te kaderen! Kom voor een straffe onderwijsboost op 26 en 27 februari naar de Nekkerhal in Mechelen.

Het is als gisteren en er was van Covid nog geen sprake: de eerste editie van Sett Vlaanderen vond plaats in 2019. Ondertussen zijn we aan de 5e editie toe. EduNext deed samen met Impact Connecting en het Sett team een extra inspanning om een sterk inhoudelijk programma samen te stellen.

Foto Sett Vlaanderen

PRAKTIJKVOORBEELDEN UIT HET VLAAMSE ONDERWIJS

Gluren bij de buren, het blijft een topper. Ook dit jaar geven we innoverende scholen een podium. Kom leren van hoe zij het anders aanpakken:

Secundair onderwijs:

o Edugo Lochristi: hoe leerlingen van de 1e graad B-stroom in het open ruimte model eigenaarschap nemen over hun leren. Sneak preview.

o IMI Roosdaal: een innovatief pedagogisch concept stap per stap in werking in 1e en 3e graad. En een radicaal andere aanpak van muzische vorming.

o KOBOS – Kapelle op den Bos: komen hun vernieuwde werking in de 1e graad toelichten

Basisonderwijs:

o De Driesprong Maldegem: hoe je met behulp van Erasmus projecten een digitale onderwijstransformatie kunt realiseren

o Basisschool De Trampoline en De Sprong Antwerpen zijn een inclusieschool. Maar hoe kom je daartoe?

o Sint-Jozef Evere bouwde - als antwoord op het lerarentekort - een innovatieve organisatiestructuur om zo zij-instromers beter te ondersteunen en haar onderwijskwaliteit hoog te houden.

DIDACTIEK & PEDAGOGIE

We super trots om 2 zeer gerenommeerde experten professoren te gast te hebben. Roger Standaert, Emeritus Comparatieve Pedagogiek, zal het hebben over productgerichte versus procesgerichte didactiek en hoe je daar een gezond evenwicht kunt in aanhouden. Martin Valcke, hoogleraar onderwijskunde, zal vertellen over hoe je ICT zinvol kunt gebruiken zodat de technologie diepgaand leren ondersteunt en je er als lesgever sterker voor staat.

Daarnaast hebben we ook Carl Hendrick kunnen strikken. Deze Britse Professor of learning science zal een lezing verzorgen met als titel: ‘How learning happens: what educators need to know’.

Michel van Ast, trainer OnderwijsArena neemt ons mee in hoe we effectief kunnen leren en lesgeven met ICT terwijl Dieter Möckelmann, aanjager van digitale transformatie, het zal hebben over de impact van technologie op school, onderwijs en leren.

Iris Willems en Aron Decuyper van ESTAFETT verzorgen een workshop over hoe je met Teamteaching start en hoe je het concreet aanpakt. Ze laten hierin startende teamteachers kennismaken met de diverse modellen, de visie-ontwikkeling en de randvoorwaarden van teamteaching.

EN NATUURLIJK … ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE

Super fier om Orhan Agirdag terug als spreker te hebben. Deze keer zal hij het hebben over AI als een nieuwe horizon voor kwaliteit en kansengelijkheid.

Foto Brainwash

Onderwijsgepassioneerden Inge De Cleyn en Vik Pauwels nemen ons in 5 stappen mee naar een AI beleid op school. Tom Neutens, Senior researcher bij Dwengo vzw, zal het hebben over de vooroordelen van AI systemen terwijl Thomas Vliebergh, Lector (digitale) didactiek aan de lerarenopleiding Howest, met ons de transformatieve rol van generatieve AI in moderne zoekmachines verkent. Line Vanhauwere, leraar en pedagogisch ICT-coördinator, zal ons praktische tips geven hoe je aan de slag kan met AI in jouw les.

HUMAN RESOURCES & SYSTEMISCHE VERANDERING

Het komt er niet alleen op aan om goede leraren te vinden, ze houden is ook cruciaal. Hoogleraar onderwijspedagogiek Geert Kelchtermans zal het hebben over wat leraren tot professionals maakt en hoe ze hun expertise en engagement kunnen blijven verder ontwikkelen. Veerle Scheirs, opleidingshoofd Fontys Hogeschool, zal een systemisch perspectief op onderwijskundig beleid geven waarbij ze de meerwaarde van organisatie-ontwikkelingsperspectief onderbouwt. Fanny Matheusen, Creative director Deep Democracy komt spreken over professioneel handelen in een meerstemmige school.

Veerle Billet, transformatiecoach bij EduNext, begeleidt een workshop over ‘Als de verandering echt vastloopt in je school’ waarbij je inzichten opdoet hoe je de energie in je schoolteam terug kan laten stromen. Jan Royackers van Schoolmakers zal zijn licht laten schijnen over HR in het onderwijs.

ICT & DATA

Back to basics? Jonathan Viner komt in zijn keynote : ‘The Nordic reassessment of digital tools in education’ vertellen waarom de Scandinavische landen, een stap terugzetten in het wijdverbreide gebruik van digitale tools op scholen. Jo Tondeur, Professor onderwijstechnologie, biedt tijdens zijn lezing via het SQD-model (Synthesize Qualitative Data) kaders om inzicht te verschaffen in de competenties die nodig zijn om leraren op te leiden op het vlak van educatief ICT-gebruik. Charlotte Belliard van Schoolmakers gaat het hebben over hoe je tot een ICT-professionaliseringsplan komt zodat je samen kunt digispringen.

Data-ondersteund werken aan kwaliteit in onderwijs betekent data systematisch gebruiken om onderbouwde beslissingen te nemen en zo structureel aan kwaliteitszorg te werken. Jetje De Groof en Kristof Steeno van Schoolmakers aan het woord.

TIEN VOOR TAAL!

Vorige editie was het taallokaal een voltreffer, vandaar dat we dit terug voorzien hebben tijdens Sett.

Leentje Braeken, pedagogisch directeur van VLS De Boomgaard, zal het hebben over haar school als een inspirerende lees- en leeromgeving en hoe ze het leesplezier bevorderen en een liefde voor boeken met blijvende impact stimuleren.

Mariet Schiepers, directeur van het Centrum voor Taal en Onderwijs (CTO) & KU Leuven, zal de inzichten delen uit het onderzoeks- en ontwikkelproject LeesRadar, een digitaal leerlingvolgsysteem dat de begrijpend-leesvaardigheid van leerlingen uitgebreid in kaart brengt. Hannes Pype, leraar aan Spes Nostra Kuurne & Howest en auteur Jessica Morseau lichten toe hoe AI de taalleraar kan ondersteunen bij het ontwerpen van lessen en lesmaterialen en hoe kan je als taalleerkracht met AI aan de slag in de klas.

Dagen boordevol taal: spelen, zorgen én leren in de kleuterklas: in deze lezing tonen vier CTO medewerkers hoe je àlle zorg-, speel- en leermomenten in de kleuterklas doelbewust en gepland aangrijpt als krachtige taalleerkansen. En er is ook nog een workshop over begrijpend lezen gegeven door Katrien Vansweevelt, beleidsondersteuner Freinetschool De Tuimelaar.

COGNITIEF STERK FUNCTIONERENDE LEERLINGEN

2 Vlaamse basisscholen (De Wijnberg Wevelgem en O.B.A.M.A. Beringen) komen toelichten hoe ze in hun onderwijspraktijk omgaan met CSF leerlingen. Een voorsmaakje over hoe ze het in De Wijnberg aanpakken lees je hier.

Daarnaast zullen Katrijn De Waele en Katrijn Pools van Artevelde Hoogeschool een workshop verzorgen over hoe je kunt komen tot een krachtige leeromgeving voor cognitief sterk functionerende leerlingen. Ze zullen stilstaan bij de valkuilen, de misconceptie, compacten en verrijken van lesinhouden.

MENTALE WEERBAARHEID EN HERSTELGERICHT WERKEN

Sophie Buysse, oprichtster van Debateville, zal een lezing geven over hoe jongeren kunnen navigeren in een technologiegedreven wereld via debatonderwijs. Hoe filteren ze informatie, onderscheiden ze feiten van meningen en herkennen ze fake news? Hoe maak je leerlingen mentaal weerbaarder in een tijd waarin ze overspoeld worden door online informatie en digitale prikkels?

Foto Pers Debateville

Anton Horeweg, gedragsspecialist, leraar en auteur van het boek De traumasensitieve school, zal toelichten hoe je traumasensitief kunt werken en wat voor een positieve impact dat kan hebben op jouw schoolteam. Stresscoaches Karin Genijn en Annekatrien Masschelin, geven de workshop ‘SOS, mijn klas heeft stress’. Immers, steeds meer leerlingen krijgen al op jonge leeftijd last van stress, aandachtsproblemen, piekergedachten, slaapproblemen, prikkelgevoeligheid … Michael Michiels van Ligand leert ons beter omgaan met conflicten. In de klas, op de speelplaats of in de leraarskamer doen zich spanningen voor die het leren en werken op school in de weg staan. Catherine Malfait zal een workshop verzorgen om coachend executieve functies van leerlingen te versterken. Daarbij ga je aan de slag met de kaartenset ‘Groeien in EF’.

KRACHTIGE LEEROMGEVINGEN

Vormentaal in de leeromgeving van de toekomst. Inge Nuyens, CEO Dox en auteur van Klas en Kleuterklas met een hoek af, zal ons tonen hoe vormentaal menselijke interactie kan bevorderen, samenwerking aanmoedigt en verantwoordelijkheid stimuleert.

Foto Dox

Peter Van de Moortel, transformatiecoach en co-auteur van ‘Transformeer je school van binnenuit’ verzorgt een workshop over hoe je je toekomstige leeromgeving kunt ontwerpen.

Hoe kunnen leerlingen volop spelen en leren met loose parts (buizen, doeken, planken, aarde, potten, dozen, blaadjes…)? Speelconsulent Bart Straetman zal toelichten hoe je dat kunt organiseren in de klas en op de speelplaats.

SAMENWERKEN OVER DE SCHOOLMUREN HEEN

Op Campus Corso willen ze meer samenwerkingen mogelijk maken tussen non-formeel, informeel en formeel leren. Samen met hun partners van het Leuvense Leerecosysteem bundelen zij de krachten om het formele leeraanbod uit te breiden met non-formele en informele leerkansen. Lore Baeyens, Intendant Leuven&beyond, zal een lezing verzorgen over hoe je een krachtig onderwijsnetwerk over netten en niveaus heen kan bouwen.

POP-UP TOEKOMSTKLASSEN

Wat als we in plaats van op schoolbezoek te gaan de scholen naar Sett konden brengen? Het leek een geschift idee. Deze editie is het weerom realiteit. Er zullen terug 2 toekomstklassen zijn. Eentje daarvan kunnen we al verklappen: GO! Mira in Hamme. De school organiseert onderwijs door onderwijsdoelen te verdelen in 3 leeromgevingen: masterclass, MiRA-LAB en my portfolio. Elke leeromgeving heeft een specifieke aanpak waar doelstellingen samenhangend en evenwichtig aanbod komen. Kom hun innovatief concept bewonderen en hoor het de leerlingen zelf vertellen.

Foto van video GO! Mira

Daarnaast hebben we ook nog een innovatieve basisschool uit de stedelijke context in petto. Heel binnenkort meer hierover!

BELEVENISBEURS

Er zijn op Sett zoals elk jaar heel wat interessante beursstands over technologie en transformatie. Een unieke kans om op twee dagen heel wat interessante mogelijkheden te ontdekken. Daarnaast zijn er natuurlijk ook de uitreiking van de Sett awards en hebben we ook nog enkele verrassingen in petto tijdens deze feesteditie!

Zit je met een uitdaging in je school en wil je gratis advies? Dan nodigen we je graag uit voor een gesprek aan de EduNext stand. Dit is de meest oranje stand 😉

EduNext team tijdens Sett 2024

NEEM ENKELE COLLEGA’S MEE!

Het overzicht hierboven is niet compleet. Het volledige programma vind je hier. Het is onmogelijk om zelf alle sessies waar je interesse in hebt, bij te wonen. Maar samen met je collega’s lukt dit zeker! Bij deze een warme oproep om je (als team) in te schrijven. Naast de lezingen en workshops loont het ook de moeite om de beursruimte te bezoeken en te netwerken.